Kim kimdir: İsrail'in radarındaki üst düzey Hamas liderleri

Yüzyıllık bir geçmişe sahip Filistin sorunu geçen zaman içinde sol-sosyalist, liberal ve radikal İslamcı hareketler doğurdu. Seküler kimliği ön planda olan El Fetih’in güç kaybetmesi ve Arap coğrafyasında yükselen radikal hareketler Filistin’de radikal İslamcı Hamas için alan yarattı.

Asopress - Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki ölümcül sınır ötesi saldırısından bu yana Filistinli militan grubun üst düzey liderlerini hedef alan İsrailli yetkililer, yaklaşık üç ay sonra Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta düzenledikleri bir saldırıda Hamas milletvekili Salih el-Aruri'yi öldürdü. 1987'de ilk Filistin intifadası sırasında kurulan militan İslamcı grup 2007'den bu yana Gazze Şeridi'ni yönetiyor.   İşte İsrail'in hedef listesindeki bazı Hamas liderleri:   MUHAMMED DEİF: İSRAİL'İN 1 NUMARALI DÜŞMANI Tel Aviv'in 7 Ekim saldırılarının arkasındaki beyin olduğundan şüphelendiği Muhammed Deif, Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin El Kassam Tugayları'nın komutanı ve 2002'den bu yana Hamas'ın askeri operasyonlarını yönetiyor. 1965 yılında Han Yunus'ta doğmuş ve gerçek adı Muhammed Diyab İbrahim el-Masri'dir. Hamas'ın askeri kanadı olan İzzeddin el-Kassam Tugayları'nın yüksek askeri komutanı olarak bilinir. 1995'ten bu yana İsrail'in en çok aranan adamı olup, intihar saldırıları, adam kaçırmalar ve İsrail Savunma Kuvvetleri askerlerini öldürmekten sorumlu tutulmuştur. Amerika Birleşik Devletleri tarafından 2015 yılında Özel Olarak Belirlenmiş Küresel Teröristler listesine eklenmiştir. Deif, Hamas içindeki yükselişi ve İsrail'e karşı gerçekleştirdiği eylemlerle tanınmaktadır.                                Muhammed Deif / Fotoğraf - AFP   Deif'in bilinen en son fotoğrafı 1989 yılına aittir. İsrailliler tarafından "Ben mavet" (İbranicede "ölümün oğlu" anlamına gelir) lakabıyla anılan Deif, 2002, 2003 ve 2006 yılları da dahil olmak üzere yıllar boyunca birçok suikast girişiminden kurtuldu. İsrailli yetkililer son suikast girişiminde felç kaldığını söylüyor. Ancak Hamas bu bilgiyi hiçbir zaman doğrulamadı. 2014 yılında Gazze Şehri'nin kuzeybatısındaki evleri bombalandığında eşi ve iki çocuğu hayatını kaybetti.   İSMAİL HANİYE: HAMAS'IN SİYASİ LİDERİ 1963'te Gazze'nin en kalabalık mülteci kamplarından birinde doğan ve medyada hakkında çok şey yazılan İsmail Haniye yıllardır İsrail'in en çok arananlar listesinin başında yer alıyor. Mayıs 2017'den bu yana Hamas'ın siyasi kolunun başında olan Haniye, Aralık 2019'da gönüllü olarak sürgüne gittiğinden bu yana Türkiye ve Katar arasında yaşıyor. Haniye, 1988'de Hamas'a katılmadan önce Arap edebiyatı diploması aldı. İsrailli yetkililerin kendisini grubun silahlı kanadını yönetmekle suçladığı 1980'lerin sonu ve 1990'ların başında birkaç yılını İsrail hapishanelerinde geçirdi. 1993'te Gazze'ye döndü ve Gazze İslam Üniversitesi'ne dekan olarak atandı.                                                                                                     İsmail Haniye - Fotoğraf: AFP   Haniye, 2007 yılında Hamas'ın Gazze Şeridi'nin kontrolünü ele geçirmesinin ardından Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas tarafından görevden alındı. Bir pragmatist olarak kabul edilen Haniye, Abbas'ı destekleyen El Fetih'e defalarca uzlaşma çağrısında bulunmuş ancak bir sonuç alamamıştır. 2021'de Hamas'ın yeniden lideri seçilen Haniye, 2018'den bu yana ABD'nin Özel Olarak Belirlenmiş Küresel Teröristler (SDGT) listesinde yer alıyor. Dışişleri Bakanlığı Haniye'yi "Hamas'ın askeri kanadıyla yakın bağlantıları" olduğu ve "sivillere karşı da dahil olmak üzere silahlı mücadele taraftarı" olduğu gerekçesiyle listeye aldı. Grubun 7 Ekim'de İsrail'e saldırmasının ardından Haniye, Hamas tarafından yönetilen El Aksa televizyon kanalında yayınlanan bir konuşmasında "büyük bir zaferin eşiğinde" olduklarını söyledi. 17 Ekim'de Hamas medya ofisi İsrail hava saldırılarının Haniye'nin Gazze'deki aile evini hedef aldığını bildirdi.   SALİH EL-ARURİ: HAMAS'IN ESKİ 2 NUMARALI İSMİ 9 Ağustos 1966'da Ramallah, Filistin'de doğmuş ve El Halil Üniversitesi'nde Şeriat Hukuku öğrenimi görmüştür. Hamas Siyasi Büro Başkan Yardımcısı olarak 2017'den 2024 yılındaki ölümüne kadar görev yapmış ve aynı zamanda 1993'ten itibaren İzzeddin el-Kassam Tugayları'nın Kurucu Komutanı olarak hizmet vermiştir. Yaşamının büyük bir bölümünü Lübnan'da geçiren el-Aruri, 2 Ocak 2024'te İsrail Savunma Kuvvetleri'nin Beyrut'taki konutuna düzenlediği bombardımanda hayatını kaybetmiştir. Salih el-Aruri 2017 yılında Hamas'ın siyasi bürosunun başkan yardımcılığına getirildi ve 2 Ocak 2024'te Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta bir İsrail saldırısı sonucu hayatını kaybedene kadar grubun kilit siyasi liderlerinden biri olarak kabul edildi. İsrail ve ABD tarafından Hamas'ın kökenlerinin bulunduğu işgal altındaki Batı Şeria'daki askeri operasyonlarını finanse etmek ve denetlemekle suçlanan Arouri, 2015 yılından bu yana ABD'nin terör listesinde yer alıyordu.                                                                 Salih el-Arouri ve El Fetih lideri Azzam Ahman / Fotoğraf: Reuters   Arouri 1995 ve 2010 yılları arasında İsrail'de hapsedildi, daha sonra Suriye'ye sınır dışı edildi, ardından Türkiye'ye ve oradan da Lübnan'a geçti. İsrail askerleri 31 Ekim'de Aruri'nin işgal altındaki Batı Şeria'da bulunan evini havaya uçurmuş, ancak yerel sakinler evin o sırada boş olduğunu söylemişti. İsrail ordusu 21 Ekim'de Ramallah yakınlarındaki Arura köyünde aralarında Aruri'nin kardeşi ve dokuz yeğeninin de bulunduğu yaklaşık 20 kişiyi tutukladı.   MERVAN İSA: 'GÖLGE ADAM' 58 yaşındaki Marwan Issa, 11 Mart 2024'te bir İsrail hava saldırısında ölene kadar Deif'in sağ koluydu. İsa, İsrail'in iç güvenlik servisi Şin Bet ve Mossad istihbarat servisi tarafından 7 Ekim saldırılarından sorumlu Hamas üyelerinin izini sürmek üzere kurulan özel bir birim olan Nili için kilit bir hedefti. İsa, Hamas'ın askeri kolunun başkomutan yardımcısıydı. İsrail'in günlük gazetesi Yedioth Ahronoth'a göre, Deif gibi İsa da 2006'daki bir suikast girişimi de dahil olmak üzere birçok suikast girişiminden kurtuldu. O sırada Deyf'in de katıldığı bir toplantıda yer alıyordu. Gazete ayrıca Issa'nın evinin 2014 ve 2021 yıllarında iki kez bombalandığını da ortaya çıkardı.   YAHYA SİNWAR: GAZZE ŞERİDİ LİDERİ Şubat 2017'de daha önce Haniye'nin yürüttüğü Gazze Şeridi liderliğine seçilen Yahya Sinvar kilit bir siyasi figür. 1962 yılında Gazze'nin güneyindeki Han Yunus mülteci kampında doğan Sinwar, El Kassam Tugayları'nın ve Hamas'ın askeri kanadının iç güvenlik işlerini yürüten güvenlik servisi Mecd'in kurucularından biri. Sinwar, 1988 yılında İsrail makamları tarafından yasadışı faaliyetlerde bulunduğu gerekçesiyle tutuklandıktan sonra dört kez müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Ancak Ekim 2011'de, Hamas tarafından beş yıldır alıkonulan Fransız-İsrail askeri Gilad Şalit'in serbest bırakılması karşılığında 1.000 Filistinli ve İsrailli Arap mahkumun serbest bırakıldığı bir anlaşmanın parçası olarak serbest bırakıldı.                                                                                                Yahya Sinvar- Fotoğraf: AP   Sinwar, İsrailliler tarafından 7 Ekim saldırılarının baş mimarlarından biri olduğundan şüpheleniliyor.   HALİD MEŞAL : HAMAS'IN SÜRGÜNDEKİ LİDERİ Halid Meşal, 1956 yılında Filistin'in Batı Şeria bölgesindeki doğmuş, İslami Direniş Hareketi (Hamas) içerisinde siyasi lider olarak tanınmıştır. 1967'deki Altı Gün Savaşı sonrasında ailesiyle birlikte Kuveyt'e göç eden Meşal, Kuveyt Üniversitesi'nde fizik eğitimi almıştır. Öğrencilik yıllarında Filistinli Öğrenciler Birliği liderliği için El Fetih ile rekabet ederek İslamcı Hak Bloğu'nu kurmuş ve Filistin sorununda aktif rol almıştır. 1987'de Hamas'ın kuruluşunda önemli bir rol oynayan Meşal, örgütün Kuveyt ve daha sonra Ürdün temsilciliğini üstlenmiştir.  Başbakan Benjamin Netanyahu'nun talimatıyla İsrail istihbarat servisi Mossad 1997 yılında kendisine zehirli bir madde enjekte ederek suikast girişiminde bulundu. İki Mossad ajanı Ürdünlü yetkililer tarafından tutuklandı. ABD ve Ürdün'ün baskısıyla Netanyahu sonunda İsrailli casusların iadesi karşılığında Meşal'e bir panzehir sağladı. Meşal hayatta kaldı. Operasyon İsrail ve Ürdün arasında diplomatik bir krize neden oldu ve İsrail istihbarat servislerinin en kötü şöhretli başarısızlıklarından biri olarak kabul ediliyor. 1999 yılında diğer Hamas liderleriyle birlikte Ürdün'den kovuldu ve Suriye'ye sığındı. 2004 yılında Şeyh Yasin ve halefi Abdülaziz el Rantisi'nin İsrailli yetkililer tarafından öldürülmesinin ardından grubun başına geçti. Ocak 2012'de Meşal, Devlet Başkanı Beşar Esad'ın muhalefete karşı yürüttüğü baskı kampanyasını protesto etmek için Suriye'den ayrıldı ve Katar'a gitti. Aralık ayında Hamas'ın 25. yıldönümünü kutlamak üzere 45 yıl sonra Gazze'ye ilk ziyaretini gerçekleştirdi. Oradayken Yahudi devletini tanımayı reddettiğini bir kez daha teyit etti. "Denizden nehre, kuzeyden güneye Filistin bizim toprağımız ve ulusumuzdur, bir karışından ya da bir parçasından vazgeçemeyiz. Ne Filistin'in ne de İsrail'in işgalinin meşruiyetini tanıyamayız" diyerek Gazze'nin Katiba Meydanı'nda toplanan yaklaşık 100.000 Filistinlinin önünde ilan etti.                                      Halid Meşal, 1 Mayıs 2017'de Katar'da bir konferans sırasında konuşuyor. Fotoğraf:  Karim Jaafar, AFP   Hamas lideri 2017'de siyasi büro başkanlığından istifa etti ancak grup içinde hala oldukça etkili. 11 Ekim 2023'te, İsrail topraklarındaki Hamas saldırılarından birkaç gün sonra, Müslüman dünyasını Filistinlileri desteklemek için gösteri yapmaya ve komşu ülkelerdeki insanları İsrail'e karşı mücadeleye katılmaya çağırdı.   Asopress - france24